Strona główna
  Żółte Wody-Korsuń 1648 ...

Żółte Wody-Korsuń 1648 (Historyczne Bitwy), Historyczne Bitwy Bellona

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Chciałbym serdecznie podziękować Piotrowi
Tafiłowskiemu
za pomoc przy pisaniu tej książki.
Witold Biernacki
Z niskąd nie słyszę pociesznej nowiny.
Wszędzie mizernie giną moje syny!
Z Zadnieprzu Kozak i Tatarzyn brzydki
Nakłada strzałę, wyciąga łuk szybki.
By to podobna, chcąc każdego ubić,
I syny moje z Korony wygubić.
PrzeklętyKorsuń,iwyŻółteWody!
Wyście mię pierwszej nabawili szkody.
(Lament Korony Polski
ej)
PRZYCZYNY POWSTANIA
Po stłumieniu powstania kozackiego w roku 1638 zapanował na
Ukrainie „złoty pokój". Krwawa rozprawa z powstańcami być
może na pewien okres uniemożliwiła silniejszy opór zbrojny
Kozaków, nie zlikwidowała jednak samej istoty problemu. Nad
Rzeczpospolitą Obojga Narodów nadciągała powoli wielka burza
dziejowa.
* * *
Lata 1638-1648 na wschodnich kresach Rzeczypospolitej
charakteryzowały się przede wszystkim intensywną kolonizacją
Naddnieprza. Na ziemiach ukraińskich rozrastały się do niespoty-
kanych rozmiarów latyfundia magnackie: księcia Jeremiego
Wiśniowieckiego, o którym mówiono, że „niemal całe Zadniep-
rze miał w swoim poddaństwie", hetmana Stanisława Koniecpol-
skiego, Stanisława Lubomirskiego, Jakuba Sobieskiego, Janusza
Tyszkiewicza czy Janusza i Władysława Dominika Ostrogskich-
-Zasławskich. by wymienić tylko tych najpotężniejszych.
Mieszkańcy województw czemihowskiego, bracławskiego i
kijowskiego korzystali z bardzo długich (dwudziesto- lub
trzydziestoletnich) okresów zwolnień od wszelkich powinności
wobec właścicieli dóbr, którzy w ten sposób chcieli zachęcić
chłopów do osiadania w ich majątkach. Zwolnienia
 te wymuszone były m.in. częstymi, wyniszczającymi najaz-
dami tatarskimi i związane były z określonymi obowiązkami
wojskowo-obronnymi. Wśród kolonistów przeważał element
najbardziej oporny, buntowniczy; byli to chłopi zbiegli głów-
nie z zachodnich ziem ukraińskich albo nawet zwykli prze-
stępcy uciekający przed wymiarem sprawiedliwości. Zasilali
oni także niezależną od władzy feudalnej organizację, jaką
była Kozaczyzna.
Ukraińskiemu społeczeństwu mieszczańsko-chłopskiemu,
jeszcze na początku lat dwudziestych XVII w. stosunkowo
swobodnemu, obciążonemu niewielkimi powinnościami, w la-
tach „złotego pokoju", kiedy na przełomie lat trzydziestych
i czterdziestych kończyły się w wielu słobodach zwolnienia
podatkowe, spróbowano narzucić stosunki feudalne takie jak
na pozostałych ziemiach Rzeczypospolitej. I rzeczywiście na
niektórych terenach Ukrainy wprowadzono nawet pańszczy-
znę (chociaż była ona niższa niż na Wołyniu czy Podolu)
i folwark zbożowy, co stało się zarzewiem późniejszych
konfliktów o fatalnych następstwach. Bardzo trafnie jedną
z głównych przyczyn powstania na Ukrainie ujął w swym
pamiętniku człowiek nie podejrzewany o sympatie prokozac-
kie, towarzysz chorągwi pancernej Jakub Łoś: „Kozackiej
zaś wojny przyczyna była — uciążenie ich od panów ruskich
zbyteczne"
Niewiele mniejsze znaczenie w tej kwestii przypisać należy
powszechnie występującym na Ukrainie napięciom natury
społecznej, narodowościowej i religijnej. Szczególnie ostro
rysował się konflikt między prawosławiem, za którym, jak
wiadomo, opowiedziała się Kozaczyzna, a kościołem unickim.
Mimo że unia na Naddnieprzu została praktycznie zniesiona
w 1633 r.. istnienie jej na innych obszarach, ostre ścieranie się
z prawosławiem, szczególnie na Rusi Czerwonej, wytwarzało
na Kijowszczyźnie poczucie zagrożenia.
' J.
Ł
o
ś.
Pamiętnik
towarzysza
chorągwi pancernej,
opracował R.
Śrenia-
wa-Szypiowski, Warszawa 2000, s. 58.
Koncentracja ziemi w rękach nielicznych rodzin magnac-
kich. obok niewątpliwych zalet, czego pozytywnym skutkiem
był rozkwit gospodarczy Ukrainy, doprowadziła z drugiej
strony do występowania licznych patologii. Jedynym sposo-
bem na sprawne zarządzanie tak rozległymi majątkami był
system dzierżaw (arend), nie spotykany w innych częściach
Rzeczypospolitej.
Zwykłą praktyką było oddawanie w dzierżawę królew-
szczyzn. Obejmowały one od jednej do kilku, najwyżej czterech,
wsi. Często wydawano jednorazowe przywileje na użytkowanie
dóbr, które po śmierci posesora wracały do starostw. Dzierżawcy
ziem magnackich, przeważnie średnia szlachta, oraz dzierżawcy
młynów, karczem, ceł, którymi byli przeważnie Żydzi, zdając
sobie sprawę, iż zarząd tych dóbr będzie należał do nich tylko
przez pewien okres, starali się osiągnąć maksymalny zysk
z arendy w jak najkrótszym czasie, prowadząc gospodarkę
ekstensywną, nie inwestując własnego kapitału w odbudowę
infrastruktury itp. Mimo iż działali w ten sposób na niekorzyść
właściciela, to ciężar dodatkowych obciążeń spadał na barki
ukraińskiego chłopstwa. Ponadto Żydzi zapewnili sobie wyłącz-
ność na wytwarzanie i handel alkoholem. Wprawdzie zezwolono
Kozakom produkować piwo na własne potrzeby, ale trzeba
było jego ilość uzgadniać, a przede wszystkim odpowiednio
opłacić się miejscowemu arendarzowi. Z inspiracji arendarzy
żydowskich podstarostowie przeprowadzali rewizje w chutorach
kozackich, niszcząc kotły i garnce gorzałczane, „gdzie takowe
znaleźli". Sytuację pogarszał fakt, że podatki i cła najczęściej
zbierali Żydzi, którzy, aby podnieść swe dochody, pobierali
dodatkowe opłaty
2
.
Dochodziło do sytuacji, w których na
przykład arendarze cerkwi zabierali klucze do świątyń i nie
otwierali ich. dopóki nie otrzymali należnej zapłaty. Rodziło to
W. A. Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje kozaczyzny 1648-1651,
Warszawa 1998, s. 8-12; J. Kaczmarczyk, Bohdan Chmielnicki, Wrocław
1988, s. 42; H. Litwin, Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569-1648,
Warszawa 2000, s. 85.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • smichy-chichy.xlx.pl


  •  Podobne
     : Strona Główna
     : 00-00 History of Russia, ●History of Russia
     : [MacFarland] Medieval Armies and Weapons in Western Europe - An Illustrated History (OCR-Ogon), Armours
     : 005 Japanese Castles 1540-1640 (OCR) [1841764299], Japonia, Historia wojskowości japońskiej
     : 00. Urzędowy wykaz miejscowości w Polsce - 2012 r, HISTORIA [fakty], 02. POLSKA
     : [Polish] Hawking S. W. - Krotka Historia Czasu, - Różne -
     : [Osprey] Medieval Arms Armor and Tactics, Historiaaa
     : 004 - Historyczne Bitwy - Budziszyn 1945, Historyczne Bitwy
     : 012 - Historyczne Bitwy - Kanny 216 p.n.e, Historyczne Bitwy
     : 006 - Historyczne Bitwy - Okinawa 1945 wyd. I, Historyczne Bitwy
     : (25 najlepszych sztuczek Windows XP i Vista - tualno 234ci IDG, Porady
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • fotocafe.xlx.pl
  •  . : : .
    Copyright (c) 2008 póki będą na świecie książki, moje szczęście jest zabezpieczone. | Designed by Elegant WPT