Żółte Wody-Korsuń 1648 ...
|
Żółte Wody-Korsuń 1648 (Historyczne Bitwy), Historyczne Bitwy Bellona
[ Pobierz całość w formacie PDF ] Chciałbym serdecznie podziękować Piotrowi Tafiłowskiemu za pomoc przy pisaniu tej książki. Witold Biernacki Z niskąd nie słyszę pociesznej nowiny. Wszędzie mizernie giną moje syny! Z Zadnieprzu Kozak i Tatarzyn brzydki Nakłada strzałę, wyciąga łuk szybki. By to podobna, chcąc każdego ubić, I syny moje z Korony wygubić. PrzeklętyKorsuń,iwyŻółteWody! Wyście mię pierwszej nabawili szkody. (Lament Korony Polski ej) PRZYCZYNY POWSTANIA Po stłumieniu powstania kozackiego w roku 1638 zapanował na Ukrainie „złoty pokój". Krwawa rozprawa z powstańcami być może na pewien okres uniemożliwiła silniejszy opór zbrojny Kozaków, nie zlikwidowała jednak samej istoty problemu. Nad Rzeczpospolitą Obojga Narodów nadciągała powoli wielka burza dziejowa. * * * Lata 1638-1648 na wschodnich kresach Rzeczypospolitej charakteryzowały się przede wszystkim intensywną kolonizacją Naddnieprza. Na ziemiach ukraińskich rozrastały się do niespoty- kanych rozmiarów latyfundia magnackie: księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, o którym mówiono, że „niemal całe Zadniep- rze miał w swoim poddaństwie", hetmana Stanisława Koniecpol- skiego, Stanisława Lubomirskiego, Jakuba Sobieskiego, Janusza Tyszkiewicza czy Janusza i Władysława Dominika Ostrogskich- -Zasławskich. by wymienić tylko tych najpotężniejszych. Mieszkańcy województw czemihowskiego, bracławskiego i kijowskiego korzystali z bardzo długich (dwudziesto- lub trzydziestoletnich) okresów zwolnień od wszelkich powinności wobec właścicieli dóbr, którzy w ten sposób chcieli zachęcić chłopów do osiadania w ich majątkach. Zwolnienia te wymuszone były m.in. częstymi, wyniszczającymi najaz- dami tatarskimi i związane były z określonymi obowiązkami wojskowo-obronnymi. Wśród kolonistów przeważał element najbardziej oporny, buntowniczy; byli to chłopi zbiegli głów- nie z zachodnich ziem ukraińskich albo nawet zwykli prze- stępcy uciekający przed wymiarem sprawiedliwości. Zasilali oni także niezależną od władzy feudalnej organizację, jaką była Kozaczyzna. Ukraińskiemu społeczeństwu mieszczańsko-chłopskiemu, jeszcze na początku lat dwudziestych XVII w. stosunkowo swobodnemu, obciążonemu niewielkimi powinnościami, w la- tach „złotego pokoju", kiedy na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych kończyły się w wielu słobodach zwolnienia podatkowe, spróbowano narzucić stosunki feudalne takie jak na pozostałych ziemiach Rzeczypospolitej. I rzeczywiście na niektórych terenach Ukrainy wprowadzono nawet pańszczy- znę (chociaż była ona niższa niż na Wołyniu czy Podolu) i folwark zbożowy, co stało się zarzewiem późniejszych konfliktów o fatalnych następstwach. Bardzo trafnie jedną z głównych przyczyn powstania na Ukrainie ujął w swym pamiętniku człowiek nie podejrzewany o sympatie prokozac- kie, towarzysz chorągwi pancernej Jakub Łoś: „Kozackiej zaś wojny przyczyna była — uciążenie ich od panów ruskich zbyteczne" Niewiele mniejsze znaczenie w tej kwestii przypisać należy powszechnie występującym na Ukrainie napięciom natury społecznej, narodowościowej i religijnej. Szczególnie ostro rysował się konflikt między prawosławiem, za którym, jak wiadomo, opowiedziała się Kozaczyzna, a kościołem unickim. Mimo że unia na Naddnieprzu została praktycznie zniesiona w 1633 r.. istnienie jej na innych obszarach, ostre ścieranie się z prawosławiem, szczególnie na Rusi Czerwonej, wytwarzało na Kijowszczyźnie poczucie zagrożenia. ' J. Ł o ś. Pamiętnik towarzysza chorągwi pancernej, opracował R. Śrenia- wa-Szypiowski, Warszawa 2000, s. 58. Koncentracja ziemi w rękach nielicznych rodzin magnac- kich. obok niewątpliwych zalet, czego pozytywnym skutkiem był rozkwit gospodarczy Ukrainy, doprowadziła z drugiej strony do występowania licznych patologii. Jedynym sposo- bem na sprawne zarządzanie tak rozległymi majątkami był system dzierżaw (arend), nie spotykany w innych częściach Rzeczypospolitej. Zwykłą praktyką było oddawanie w dzierżawę królew- szczyzn. Obejmowały one od jednej do kilku, najwyżej czterech, wsi. Często wydawano jednorazowe przywileje na użytkowanie dóbr, które po śmierci posesora wracały do starostw. Dzierżawcy ziem magnackich, przeważnie średnia szlachta, oraz dzierżawcy młynów, karczem, ceł, którymi byli przeważnie Żydzi, zdając sobie sprawę, iż zarząd tych dóbr będzie należał do nich tylko przez pewien okres, starali się osiągnąć maksymalny zysk z arendy w jak najkrótszym czasie, prowadząc gospodarkę ekstensywną, nie inwestując własnego kapitału w odbudowę infrastruktury itp. Mimo iż działali w ten sposób na niekorzyść właściciela, to ciężar dodatkowych obciążeń spadał na barki ukraińskiego chłopstwa. Ponadto Żydzi zapewnili sobie wyłącz- ność na wytwarzanie i handel alkoholem. Wprawdzie zezwolono Kozakom produkować piwo na własne potrzeby, ale trzeba było jego ilość uzgadniać, a przede wszystkim odpowiednio opłacić się miejscowemu arendarzowi. Z inspiracji arendarzy żydowskich podstarostowie przeprowadzali rewizje w chutorach kozackich, niszcząc kotły i garnce gorzałczane, „gdzie takowe znaleźli". Sytuację pogarszał fakt, że podatki i cła najczęściej zbierali Żydzi, którzy, aby podnieść swe dochody, pobierali dodatkowe opłaty 2 . Dochodziło do sytuacji, w których na przykład arendarze cerkwi zabierali klucze do świątyń i nie otwierali ich. dopóki nie otrzymali należnej zapłaty. Rodziło to W. A. Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje kozaczyzny 1648-1651, Warszawa 1998, s. 8-12; J. Kaczmarczyk, Bohdan Chmielnicki, Wrocław 1988, s. 42; H. Litwin, Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569-1648, Warszawa 2000, s. 85.
[ Pobierz całość w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plsmichy-chichy.xlx.pl
|
|
Podobne |
: Strona Główna | : 00-00 History of Russia, ●History of Russia | : [MacFarland] Medieval Armies and Weapons in Western Europe - An Illustrated History (OCR-Ogon), Armours | : 005 Japanese Castles 1540-1640 (OCR) [1841764299], Japonia, Historia wojskowości japońskiej | : 00. Urzędowy wykaz miejscowości w Polsce - 2012 r, HISTORIA [fakty], 02. POLSKA | : [Polish] Hawking S. W. - Krotka Historia Czasu, - Różne - | : [Osprey] Medieval Arms Armor and Tactics, Historiaaa | : 004 - Historyczne Bitwy - Budziszyn 1945, Historyczne Bitwy | : 012 - Historyczne Bitwy - Kanny 216 p.n.e, Historyczne Bitwy | : 006 - Historyczne Bitwy - Okinawa 1945 wyd. I, Historyczne Bitwy | : (25 najlepszych sztuczek Windows XP i Vista - tualno 234ci IDG, Porady
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plfotocafe.xlx.pl
| . : : . |
|