Żydowskim szlakiem po Pradze Północ, Żydzi

Żydowskim szlakiem po Pradze ...

Żydowskim szlakiem po Pradze Północ, Żydzi

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ŻYDOWSKIM
SZLAKIEM PO
PRADZE PÓŁNOC
„Kiedy szczęście posłuży,
na grzeczności zbywa,
jak bieda przyciśnie,
i Żyd bratem bywa”
/Samuel Adalberg/
Warszawa 2008
HISTORIA ŻYDÓW PRASKICH
W połowie XVIII wieku miejscem, gdzie mogli się osiedlać Żydzi
była Praga. Na tych terenach istniała większa swoboda przebywania,
poruszania się oraz zajmowania się handlem i rzemiosłem, ponieważ na
lewobrzeżnej części Warszawy Żydzi nie mogli się osiedlać. Właśnie na
tym obszarze istniała gmina żydowska, działająca od 1755 roku, kiedy
sejm zezwolił Żydom na osiedlanie się na Pradze. Jednak Żydzi Pragę
zamieszkiwali od dawna, lecz nieoficjalnie. Zgoda umożliwiła im
nabywanie placów i budowę domów. Domy najczęściej były drewniane i
liche, stawiane na peryferiach, zamieszkałe przez niezamożnych Żydów.
Ci zamożni zaś, bogaci kupcy, czy rzemieślnicy budowali domy
murowane.
W ten sposób Praga stała się miejscem docelowym dla ludności
żydowskiej i „żydowskim miasteczkiem” Warszawy. Na przełomie
XVIII/XIX wieku Pragę zamieszkiwało około 5 tysięcy Żydów, w
połowie XIX wieku stanowili 26-33%, a w połowie wieku XX już około
40% mieszkańców . Największe zagęszczenie ludności żydowskiej było
na ulicach Targowej, Brzeskiej, Ząbkowskiej, Stalowej (na odcinku ulic
Konopackiej i Szwedzkiej), Kępnej, częściowo Jagiellońskiej, Szerokiej i
Brukowej (obecnie Okrzei i Kłopotowskiego).
Pomimo widocznych różnic obyczajowych, religijnych współżycie
mieszkańców Pragi z ludnością żydowską było bezkonfliktowe.
Na ulicach nikogo nie dziwił widok ubranych w czarne chałaty, mycki
czapki z daszkiem Żydów, czy kobiet w charakterystycznych chustkach i
perukach na głowie. Nieodłącznym elementem wyglądu czy to młodych,
czy starszych Żydów były długie brody i pejsy z bokobrodami.
Warto również dodać, że oprócz dużej grupy żydowskich kupców i
rzemieślników, liczną grupę stanowili także lekarze, adwokaci, artyści,
księgarze, którzy nie wyróżniali się od innych mieszkańców Pragi ani
wymową, ani ubiorem. Jednak wśród biedoty żydowskiej 50% stanowili
analfabeci. Porozumiewali się językiem, w którym mieszały się słowa i
zdania z języka niemieckiego, rosyjskiego, czy z języka, którego kraj
reprezentował np. Węgier.
Głównym zajęciem praskich Żydów był handel. Na targowiska do
obficie zaopatrzonych kramów oraz sklepików ściągały tłumy
kupujących nawet i z Warszawy. Dużym powodzeniem cieszyły się
także usługi rzemieślników, tragarzy, karczmy i zajazdy, piwiarnie, czy
garkuchnie. Wraz z rozwojem interesów postępowała rozbudowa Pragi.
Powstawały murowane domy, budowano kamienice z żydowskich
kapitałów i przy udziale żydowskich budowniczych.
Praga skupisko handlu żydowskiego, miała również swoją rzeźnię.
Powstała ona w 1846 roku na ulicy Brukowej róg Namiestnikowskiej. Po
kilku latach nastąpiła jej rozbudowa i unowocześnienie. Duży wpływ na
jej funkcjonowanie mieli Żydzi, co łączyło się z ubojem rytualnym.
Niestety kres współistnieniu kultur polskiej i żydowskiej przyniosła II
wojna światowa. Niewyobrażalne cierpienie i trauma stały się udziałem
wszystkich Żydów nie tylko praskich.
W 1940 roku w lewobrzeżnej części Warszawy hitlerowcy utworzyli
getto dla Żydów warszawskich. W związku z tym Żydzi zostali osadzeni
w dzielnicy żydowskiej oddzielonej od reszty miasta wysokim murem.
7
2
6
3
5
4
1
1 –
Żydowski Dom Akademicki
2 –
Żydowski Dom Wychowawczy
3 –
mykwa
4 –
kamienica „Pod Sowami”
5 –
Bazar Różyckiego
6 –
Szmulowizna
7 –
kirkut na Bródnie
miejsce po synagodze na ulicy Jagiellońskiej róg
Kłopotowskiego
budynek synagogi na ulicy Targowej 50 / 52
ŻYDOWSKI DOM AKADEMICKI
/ulica Sierakowskiego 7/
Potężny przedwojenny budynek zajmuje parcelę między ulicami
Kłopotowskiego i Okrzei. Budynek ten to bursa żydowska, którą
zbudowano w 1926 roku, z inicjatywy inżyniera Mojżesza Koernera i z
funduszy Stowarzyszenia Pomocy Studentom Żydowskim
„Auxilium Academicum Judaicum” (które miało swą siedzibę w tym
budynku) i innych organizacji społecznych.
Dom według projektu architekta Henryka Stifelmana był przeznaczony
dla studentów pochodzenia żydowskiego, którzy studiowali na
warszawskich uczelniach. Dekoracja gmachu nawiązywała do stylu
polskiego renesansu, a szczególną uwagę zwraca rozbudowana
środkowa część fasady, na której zachował się kartusz z literami „AAJ”.
W budynku znajdowało się około 300 miejsc, z czego większość
stanowiły pokoje dwuosobowe. Oprócz pokoi mieszkalnych znajdowały
się tu także: sala gimnastyczna, klub studencki, czytelnie, aula
odczytowa im . Alberta Einsteina oraz izba chorych.
Wśród mieszkających studentów był m. in. Menachem Begin
/urodzony w Brześciu Litewskim/ student prawa na Uniwersytecie
Warszawskim – przyszły premier Izraela oraz laureat Pokojowej
Nagrody Nobla.
Od 1928 roku dyrektorem akademika był znany historyk Ignacy Schiper.
W czasie II wojny światowej w gmachu działał Szpital Praski, ponieważ
właściwe budynki szpitalne zostały zajęte przez wojsko niemieckie.
Po wkroczeniu na Pragę wojsk radzieckich w dawnym domu
akademickim ulokowało się NKWD a później UB (Wojewódzki Urząd
Bezpieczeństwa).
Obecnie budynek jest użytkowany przez policję, która urządziła w nim
hotel policyjny.
Tablica na budynku hotelu policyjnego
upamiętniająca więźniów
zamordowanych przez NKWD i UB
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne

: Strona Główna

: żydzi izrael wyrwanyzpiekiel,

: Żydzi chcą przejąć władzę nad światem, Antypolonizm, Żydzi a państwo polskie

: Żar dwuch ciał, Teksty utworów

: #0356 â Starting a Franchise Business, - Ang, mater, ESL Podcast McQuillan Jeff mp3+PDF

: (ENG) Beading - Jewelry Making & Beading for Dummies-robienie bizuterii dla idiotow, DIY, Biżuteria

: Śmierć I Co Potem Nadchodz, Świat Dysku